Jan Roelofs is één van de pioniers in het mannenwerk in Nederland. Geïnspireerd door het werk van de Amerikaanse schrijver-filosoof-therapeut Robert Bly, begon hij dertig jaar geleden samen met Ton van der Kroon met het organiseren van mannentrainingen en mannenworkshops.

Inmiddels zijn we honderden workshops verder waarin Jan duizenden mannen heeft begeleid, aangespoord en aangemoedigd om hun eigen man-zijn te onderzoeken en te omarmen. Ik heb die workshops zelf meegemaakt, als deelnemer en als assistent-begeleider, en ik heb Jans aanwezigheid altijd ervaren als een grote rots in de branding. Jan is lang, heeft een zware stem en straalt een kalme, oordeel-loze rust uit. Terwijl hij tegelijkertijd ontzettend toegankelijk is en met beide benen stevig op de grond staat.

Jan schreef het boek Koopman, dominee, kunstenaar, waarin hij de Nederlandse, mannelijke identiteit beschrijft en een pleidooi houdt voor het wakkerschudden van de kunstenaar in ons: de creativiteit, de intuïtie en de spiritualiteit. Ook schreef hij de PAD-werk-reisgids, dat gaat over het ontwikkelen van je zelfbewustzijn. Mijn wens om Jan te interviewen kwam direct voor uit een serie posts die Jan sinds begin dit jaar op Facebook schrijft. De serie begon met een verkenning van het begrip ‘elder’ – de plek van de wijze oudere man of vrouw in onze maatschappij. Inmiddels zijn we meer dan 20 posts verder en is de serie uitgegroeid tot een persoonlijke en maatschappelijke beschouwing op de huidige tijd. Waarbij Jan zichzelf niet buiten schot laat.

In dit gesprek staan we stil bij die rol van elder en hoe we die in zouden kunnen vullen, Jans ervaring in 30 jaar mannenwerk en wat volwassen mannelijkheid nou precies is. Maar we staan ook bij Jans vaderschap en hoe dat zich heeft ontwikkeld, want Jan is ook vader van een dochter van 17 jaar oud.

‘Door het contact te maken met mijn voorouders voel ik me ingebed in een groter geheel. Ik heb het gevoel dat ik in een lijn sta. Ik ben deel van het grote verhaal dat wij als mensen leven. Dat kan ik overal voelen en dat ontroert me.’ – Jan Roelofs

In het interview hebben we het over:

• hoe Jan 30 jaar geleden in aanraking kwam met mannenworkshops
• hoe de relatie tussen Jan en zijn vader verbeterde na zijn eerste workshop
• het verschil tussen de eerste workshops en de workshops nu
• de balans tussen doen en voelen, mannelijk en vrouwelijk
• waarom Jan zijn eigen rolmodel is
• de relatie met je moeder en waarom je die goed moet onderzoeken
• de diepgewortelde angst van mannen voor vrouwen
• de relatie tussen Jan en zijn eigen moeder
• het spanningsveld tussen lust en liefde
• hoe we voorbij de dynamiek dader-slachtoffer stappen, juist tussen mannen en vrouwen
• waarom Jan en Ton van der Kroon in 2017 met mannenwerk
• de dynamiek tussen Jan en Ton in de mannenworkshops
• de afwezigheid van wijze oude mannen in onze maatschappij
• hoe een medicijnman uit Noord-Amerika Jan op zijn eigen taak als elder wees
• de rol van elders in traditionele samenlevingen
• je voorouders een plek geven in je dagelijks leven
• verwachtingsvol leven, juist als je ouder wordt
• informatie-overload en de omschakeling naar een andere manier van waarnemen
• hoe we de samenleving veranderen zonder de verbinding met elkaar te verliezen
• hoe Jans vaderschap zich heeft ontwikkeld de afgelopen tijd
• het vieren van de eerste menstruatie van je dochter
• de voordelen van vader worden als je ouder bent

‘Een van de redenen waarom we de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen op zoveel gebieden niet goed voor elkaar krijgen is dat de meeste mannen diep van binnen doodsbang zijn voor vrouwen. Dat weten ze niet, ze willen het niet weten en ze mogen het niet weten.’ – Jan Roelofs

ga verder naar het interview!

Erica Rijnsburger heeft een ontzettend breed werkterrein dat zich al meer dan 30 jaar uitstrekt van persoonlijke begeleiding en coaching tot bewustzijnstrajecten bij bedrijven en organisaties in binnen- en buitenland. Ze schreef de boeken Verborgen Wijsheid, Non-duale Wijsheid – jezelf en anderen coachen voorbij de grenzen van de psychologie. En binnenkort verschijnt haar nieuwe boek Vijftig Tinten Gewaarzijn. Ook verzorgt Erica meerdaagse retraites – in Nederland en daarbuiten. En dan zijn er ook nog de ademsessies en ademdagen, waar ik Erica heb leren kennen.

De kern van haar werk is de bewustzijnsleer waarin je de werkelijkheid om je heen onderzoekt. Wie ben ik? Wat gebeurt er om me heen? Wat zijn mijn gedachten en overtuigingen? Wat is mijn werkelijke of ware zelf? Zoals Erica het zelf zegt: het doel van een begeleidingstraject is niet jezelf verbeteren, maar juist het ontdekken van wie je werkelijk bent.

In haar werk combineert Erica tal van leerscholen, invloeden, filosofieën, wijsheden uit verschillende culturen. Dat varieert van non-dualiteit, tantra tot psychologie en spiritualiteit. Al die kennis en ervaring staat vervolgens ten dienste aan een bijzonder heldere blik – en zoals ik het zelf heb ervaren – een groot gevoel voor humor en zoeken naar het plezier in het contact tussen mensen.

In dit gesprek, waar ik ontzettend naar uit heb gekeken, staan we stil bij hoe wij als mensen dichter bij ons ware zelf kunnen komen en wat dat ware zelf dan precies is. We gaan het hebben over het herkennen van gedachten en overtuigingen en wat je daaraan hebt. Niet alleen voor jezelf, maar ook richting je kinderen. We het hebben over de kracht van ademwerk – waar ik zelf sinds vorig jaar ook helemaal ingedoken ben. Natuurlijk staan we stil bij kinderen opvoeden. En we hebben zelfs nog tijd om het uitgebreid te hebben over seksualiteit en relaties.

‘Soms krijgt je kind een ‘nee.’ Maar wij vinden een ‘nee’ niet leuk om te geven of om te krijgen. Wat wij onze kinderen te leren hebben is dat er een ‘nee’ is en dat er dan nog steeds van je gehouden wordt.’ – Erica Rijnsburger

In het interview hebben we het over:

• waarom ademwerk zo’n krachtige tool is voor transformatie
• hoe traumaverwerking plaatsvindt in je brein
• hoe persoonlijke ontwikkeling optimaal verloopt
• het verschil tussen oosterse en westerse kijk op bewustzijnsontwikkeling
• wat het ego of het ‘ik’ nu precies is
• het verschil tussen overleven en leven
• de ene vraag die zorgt dat je uit het niets doen raakt en weer in beweging komt
• de innerlijke criticus en hoe je daar op een constructieve manier naar kunt luisteren
• de plek van het niet weten en waarom je daar juist moet zijn
• de beste vraag om te stellen als iemand in een burn-out terecht is gekomen
• waarom non-dualiteit zo leuk is
• waarom humor en de innerlijke criticus niet samen gaan
• hoe je omgaat met tegenstrijdige wensen in een relatie
• waarom het zo bedreigend is als je partner zich aangetrokken voelt door iemand anders
• hoe je je puberkind benadert als hij of zij bot is
• Erica’s kijk op opvoeden en wat kinderen nodig hebben
• hoe je een conflict met je kind wél en goed oplost
• het ontmantelen van je eigen overtuigingen
• snappen dat je ook je onhandige gedrag voortkomt uit ‘het goed willen doen’
• omgaan met irritaties in liefdesrelaties
• grensoverschrijdend seksueel gedrag en wat daar mis gaat in onze maatschappij
• wat zijn de vragen die we ons moeten stellen over seksualiteit
• wat volgens Erica de essentie van vrijen of ‘making love’ is
• wat we onszelf en onze kinderen zouden moeten leren over seksualiteit
• hoe je ook in een langere relatie een vervullende seksualiteit kunt beleven
• hoe je kinderen liefdevol begrenst
• ‘goed genoeg’ zijn als ouder

‘Een conflict tussen jou en je kind gaat vaak over wat jij lastig vindt in een bepaalde situatie. Als je dat erkent, dat het probleem bij jou ligt, verzacht dat het hele veld. De erkenning haalt de angel uit het conflict. – Erica Rijnsburger

ga verder naar het interview!

Jürgen Peeters schreef het boek met de opvallende titel ‘Kinderen zijn geen puppy’s’. Vanaf zijn eerste baan als docent op een basisschool is Jürgen gefascineerd door kinderen aan te zetten tot gewenst gedrag zonder ze te manipuleren. Hoe maak je jezelf en wat je vertelt zo interessant dat kinderen je volgen, niet omdat ze moeten, maar omdat ze dat willen? Jürgen stapte van het onderwijs over naar de jeugdzorg en werd uiteindelijk psychotherapeut. Jürgen introduceerde de ‘Aware Parenting’-methode van de beroemde Amerikaanse psychologe Aletha Solter in België. Ook geeft hij stress/burnout- en leiderschapstrainingen bedrijven.

Al die ervaring van die Jürgen de afgelopen 25 jaar in het contact met ouders en kinderen heeft opgedaan, inclusief wat hij zelf als vader heeft meegemaakt sinds zijn oudste 20 jaar geleden werd geboren, heeft Jürgen gebundeld in een overzichtelijk boek: ‘Kinderen zijn geen puppy’s’ De ondertitel van het boek is ‘de kracht van zelfsturing in opvoeding’. De kern van het boek is hoe je als ouder voorbij de korte-termijn-gedragscontrole gaat en je gaat focussen op de ontwikkeling van je kind op de langere termijn.

In het vorige interview met Jürgen – een van de best beluisterde afleveringen van de Praktijkvader Podcast – hebben het uitgebreid gehad over dat boek en hoe je opvoedt zonder straffen of belonen. Drie jaar later gaan we in deze aflevering verder met dat belangrijke gesprek en beantwoorden we ook vragen van lezers. We hebben het opnieuw over opvoedthema’s als afgestemd ouderschap, democratisch opvoeden, straffen/belonen en we gaan verder in op wat wij als ouders te doen hebben omdat mogelijk te maken.

‘In de manier waarop wij leven – zeker sinds corona – neemt de stress alleen maar toe. En dat zet ouders, kinderen, leerkrachten onder grote druk. We zitten continu in een fight, flight of freeze-modus. Afgestemd of verbindend opvoeden wordt dan onmogelijk. – Jürgen Peeters

In het interview hebben we het over:

• waarom hechting de basis van een goede opvoeding is
• wat Jürgen verstaat onder afgestemd opvoeden is en hoe dat verschilt van zelfsturing
• waarom je echt nooit meer mag zeggen dat een kind opvoeden hetzelfde is als een puppy trainen
• hoe onverwerkte trauma’s het opvoeden van kinderen negatief beïnvloeden
• het vergroten van de pedagogische ruimte en hoe je dat doet
• waarom kinderen – ook pubers – het fijn vinden om in je buurt
• waarom efficiëntiedenken in de opvoeding rampzalig is
• wat Jürgen verstaat onder zelfsturing in de opvoeding
• hoe je de eigenheid van je kind ontdekt en stimuleert
• het misleidende van het begrip ‘onvoorwaardelijk opvoeden’
• hoe je voorkomt dat je de manier van opvoeden van je ouders herhaalt
• pleasegedrag herkennen en ombuigen
• wat je kunt doen als je kind je afwijst – van peuter tot puber
• hoe je anderen ‘warm maakt’ voor een meer bewuste en afgestemde manier van opvoeden, ook als ze vast houden aan meer autoritaire opvoedstrategieën
• wat de effecten zijn van afgestemd opvoeden op puberkinderen
• hoe het onderwijs beter en afgestemder om zou kunnen gaan met leerlingen en wat daar voor nodig is
• de mythe van multitasken
• waarom leerkrachten niet per se blij zijn met kinderen die afgestemd zijn opgevoed
• waarom huiswerk op de basisschool volkomen onnodig en contraproductief is voor kinderen, leerkrachten en ouders
• van lijden met lange ij naar leiden met korte ei
• waarom we dingen blijven doen die niet nuttig zien en te weinig opgeleverd hebben
• stilstaan bij wat echt essentieel is
• de gesprekken die Jürgen in de coronatijd met zijn vader voerde
• het pedagogische midden en verbinding maken voorbij ieders mening

‘Hou je van je kind? Of hou je van het beeld dat je maakt van je kind? – Jürgen Peeters

ga verder naar het interview!

Marianne Vanderveen-Kolkena is al bijna 30 jaar een stille, maar aanwezige kracht in de wereld van bewust en betrokken ouderschap. Ze begeleidt vanuit haar eigen praktijk en diverse organisaties al jarenlang gezinnen op het gebied van borstvoeding en hechting van baby’s en kinderen. Tegelijkertijd levert ze met blogs, artikelen en lezingen een belangrijke bijdrage aan bevorderen van de kennis van professionals in de zorg over het belang van borstvoeding en een veilige hechting. Haar inzet voor het verbeteren van de landelijke huilrichtlijn en de landelijke slaaprichtlijn die onder andere door consultatiebureaus worden gebruikt, heeft er mede toe geleid dat gangbare adviezen als ‘laat je baby gewoon een tijdje huilen’ op basis van wetenschap ontkracht zijn.

Marianne vertaalde een aantal opvoedboeken, waaronder één van mijn lievelingsboeken over omgaan met baby’s: Veilig samen slapen met je baby van James McKenna, dat onlangs in een geheel vernieuwde en uitgebreide editie verschenen is bij uitgeverij Samsara.

Maar Mariannes blikveld is veel breder dan alleen de babyfase van kinderen. De afgelopen jaren heeft Marianne veel onderzoek gedaan naar hoe trauma’s bij kinderen ontstaan en hoe wij dat als ouders kunnen voorkomen. Een belangrijke termen die ze introduceert is: adult supremacy: het domineren van kinderen door volwassen op een schadelijke manier. Ook de term adverse childhood experiences (ingrijpende, ongunstige ervaringen in de kindertijd) zal voorbij komen in het interview.

Kortom, Marianne weet zowel uit de praktijk als begeleider als vanuit de wetenschap wat een veilige omgeving voor baby’s en kinderen is. Maar Marianne is ook moeder van vier volwassen dochters en oma van vijf kleinkinderen. Dus ook die praktijk kent ze van binnen en buiten. We gaan het in dit gesprek hebben over hoe je als ouder een optimale, veilige plek creëert voor je kind. Het gaat over hechting, borstvoeding, samen slapen, verslavingen en je eigen kindertijd onder de loupe nemen. En dat is allemaal ook interessant als je inmiddels geen baby’s of peuters meer in huis hebt.

‘Kinderen gedijen op warme, zorgzame relaties, op ware liefde en oprechte aandacht. Voor volwassenen geldt dat trouwens ook, dus een scherpere focus op hechte relaties ondersteunt de vorming van veerkrachtige individuen en bloeiende gemeenschappen.’ – Marianne Vanderveen-Kolkena

In het interview hebben we het over:

• wat hechting precies is en wanneer een kind veilig of onveilig gehecht is
• waarom het zo belangrijk is dat een kind – en volwassenen – zich veilig voelen
• vier overlevingsstrategieën en hoe die ons lichaam en brein beïnvloeden
• hoe je als ouder een veilige omgeving voor je kind creëert
• waarom het zo belangrijk is je eigen gedragspatronen met compassie te onderzoeken
• waarom please-gedrag voor een kind functioneel kan zijn
• waarom jezelf onderdrukken – of jezelf hebben moeten onderdrukken – tot depressie kan leiden
• waarom stress je immuunsysteem letterlijk aantast
• waarom voor Marianne borstvoeding veel meer is dan alleen voeding
• de kracht van oxytocine en waarom veiligheid en verbinding zo belangrijk zijn voor de productie van dit hormoon
• waarom borstvoeding fysiologisch gezien geen keuze is
• de belangrijke vragen die we onszelf zouden moeten stellen als het gaat over onze kinderen
• hoe we als volwassenen omgaan met mensen die hun stem niet – of niet goed – kunnen laten horen
• het belang van stilstaan bij overgangsfases in het leven en beseffen dat elke overgang een proces is
• hoe je jezelf een goede start als ouder geeft
• waarom het zo belangrijk is dat je kind zich echt gehoord en gezien voelt
• wat je zou moeten weten over met je kind in één bed slapen, ook als je het helemaal niet van plan bent
• waarom het voor een kind gezond is om dichtbij de ouders te slapen
• hoe je voor een fysiek veilige slaapomgeving zorgt
• het wederkerige proces tussen borstvoeding en samen slapen en de voordelen voor vaders
• waarom het eigenlijk onlogisch is dat wij als ouders meestal bepalen wat goed is voor onze kinderen
• wat adult supremacy is en je je hiervan bewust moet zijn als ouder
• ongemakkelijke kennis en waarom we er toch niet omheen kunnen
• waarom bijna elke verslaving terug te brengen tot vroegkinderlijk trauma
• hoe kinderen veerkracht ontwikkelen en wat je daarin als ouder te doen hebt
• de druk op jonge ouders die gezin en werk willen combineren en waarom dat vaak haaks staat op wat kinderen nodig hebben
• waar Mariannes fascinatie voor hechting en een veilige kindertijd vandaan komt
• hoe de woorden die we kiezen tot angst kunnen leiden en waarom angst ons ziek maakt
• Mariannes werk voor huil- en slaaprichtlijnen en waarom ook professionals betere vragen zouden moeten stellen over de behoeftes van het het kind

‘Een situatie waarin de belangen van de volwassene meestal zwaarder wegen dan die van het kind, frustreert de ontwikkeling van een krachtig empathisch vermogen bij het kind. – Marianne Vanderveen-Kolkena

ga verder naar het interview!

Daan Kloeg maakte het prachtige survivalboek voor jong en oud: De Yukon Vuurman. Ik las het deze zomer in één ruk uit en vond het ontzettend jammer toen het uit was. In dit boek vertelt Daan het verhaal vertelt van een jongen van 15 jaar die na een kano-ongeluk wekenlang moet zien te overleven in de wildernis van Noord Canada.

Het is een spannend boek én een survivalgids ineen, want alle technieken die hoofdpersoon Erik toepast om te overleven – van vuur maken en een onderbak bouwen, tot vissen vangen en herten schieten – worden stap voor stap uitgelegd in het boek. En de prachtige tekeningen van Paul Oole maken het helemaal af. Het is een tijd geleden dat ik zo enthousiast was over een jeugdboek.

Maar Daan is in de eerste plaats helemaal geen boekenschrijver. Hij is bioloog, fotograaf, journalist en wereldreiziger. Zijn fascinaties brachten hem op vele plekken van de wereld. Natuurlijk bezocht hij zelf Noord Canada met de kano. Maar hij peddelde ook in Siberië. En wat hem fascineert legt hij vast met de camera. Twee jaar terug reed hij met een 4×4 naar Mongolië om daar de mensen en de omgeving waarin ze leven vast te leggen. Zoals hij zelf zegt: ‘ik wil de mensen laten zien hoe mooi de wereld is, maar ook hoe verschrikkelijk de wereld soms kan zijn…’ Die verschrikking is terug te zien in het prijswinnende boek ‘Silent Witnesses’. In dit boek laat Daan de bewoners van het gebied zien waar eind jaren tachtig de ramp met de Chernobyl kerncentrale plaatsvond.

En Daan is vader van twee – inmiddels volwassenen – zonen. Met zijn zonen ging hij ook op reis onder andere op kanotocht in Alaska. En op de 35.000 kilometer reis naar Mongolië reisden zijn zonen ook een deel mee. De Yukon Vuurman schreef hij ook om kinderen te stimuleren meer naar buiten te gaan en de natuur en het avontuur weer op te zoeken. Kinderen zitten te veel binnen terwijl contact met de natuur goed is voor je motoriek, creativiteit en denkvermogen. Ga mee naar buiten, schrijft hij op zijn website, er is niets mooier dan dat.

In dit gesprek hebben gaan we het natuurlijk hebben over Daans reizen, het boek de Yukon Vuurman en zijn fascinatie voor de natuur. Maar ook staan we stil bij het vaderschap en hoe Daan zijn eigen kinderen heeft meegenomen in die fascinatie voor reizen en natuur. En natuurlijk gaan we het hebben over hoe je kinderen – en jezelf – stimuleert om er meer op uit te trekken.

‘De natuur is zo’n essentieel onderdeel van ons leven. Wij zijn onderdeel van die natuur. Ik wil dat kinderen weten wat het verschil tussen een beuk en een eik en tussen een reiger en een eend. Ik wil dat kinderen naar buiten gaan en gefascineerd worden door die natuur.’ – Daan Kloeg

In het interview hebben we het over:

• hoe je een avontuurlijke kanotocht in de wildernis met kinderen voorbereidt
• wat Daan meemaakte met zijn zonen van 10 en 12 tijdens die kanotocht
• de problemen die ze tegenkwamen op de tocht
• de 4×4 tocht door Azië die hij met zijn vrouw en volwassen zonen maakte
• Daans drijfveer om steeds weer op reis te gaan
• wat je doet als je auto stuk gaat tijdens je rit in onherbergzame gebieden in Iran
• wat Daan over zichzelf en de wereld heeft geleerd tijdens zijn reis in Azië
• hoe Daans passie voor de natuur en fotografie ontstond toen hij jong was
• hoe je een muskusos in de bergen perfect op de foto krijgt
• waarom Daan het boek De Yukon Vuurman schreef
• waarom het belangrijk is dat een kind het verschil weet tussen een eend en een reiger
• de magie van zelf vuur maken
• de survivaltechnieken die Daan in het boek beschrijft
• alle dieren die Daan in het boek verwerkt heeft en die hij ook gezien heeft tijdens zijn eigen tochten
• Daans fascinatie voor de cultuur van de Native Americans en het idee dat alles met elkaar verbonden is
• wat ouders zelf kunnen doen om hun kinderen meer buiten te laten spelen
• waarom Daan in de verboden, radioactieve zone in Chernobyl een fotoproject heeft gedaan
• waarom mensen daar weer zijn gaan wonen – ondanks de straling – en wat Daan met die mensen heeft meegemaakt
• het goede willen doen, ook al is je bijdrage misschien klein
• het prentenboek ‘Kleine Bever en echo’
• hoe je het beeldschermgebruik van je kind zou kunnen beperken
• hoe het is om op je 14e naar Zuid-Frankrijk fietsten
• de ‘sportvakantie’ die Daan met zijn zonen ondernam: in 7 dagen zoveel mogelijk sporten doen
• de avonturen die Daan nog op zijn lijstje heeft staan
• hoe belangrijk het is om rust te vinden in het hectische leven van alledag

‘Eén op de vijf kinderen komt nooit in het bos. En dat is zo jammer. Ouders moeten er meer op uittrekken met hun kinderen. En dan niet zo’n saaie paaltjeswandeling, maar maak er iets leuks van. Ouders moeten het voorbeeld geven.’ – Daan Kloeg

ga verder naar het interview!