De Praktijkvader

Jan Roelofs is één van de pioniers in het mannenwerk in Nederland. Geïnspireerd door het werk van de Amerikaanse schrijver-filosoof-therapeut Robert Bly, begon hij dertig jaar geleden samen met Ton van der Kroon met het organiseren van mannentrainingen en mannenworkshops.

Inmiddels zijn we honderden workshops verder waarin Jan duizenden mannen heeft begeleid, aangespoord en aangemoedigd om hun eigen man-zijn te onderzoeken en te omarmen. Ik heb die workshops zelf meegemaakt, als deelnemer en als assistent-begeleider, en ik heb Jans aanwezigheid altijd ervaren als een grote rots in de branding. Jan is lang, heeft een zware stem en straalt een kalme, oordeel-loze rust uit. Terwijl hij tegelijkertijd ontzettend toegankelijk is en met beide benen stevig op de grond staat.

Jan schreef het boek Koopman, dominee, kunstenaar, waarin hij de Nederlandse, mannelijke identiteit beschrijft en een pleidooi houdt voor het wakkerschudden van de kunstenaar in ons: de creativiteit, de intuïtie en de spiritualiteit. Ook schreef hij de PAD-werk-reisgids, dat gaat over het ontwikkelen van je zelfbewustzijn. Mijn wens om Jan te interviewen kwam direct voor uit een serie posts die Jan sinds begin dit jaar op Facebook schrijft. De serie begon met een verkenning van het begrip ‘elder’ – de plek van de wijze oudere man of vrouw in onze maatschappij. Inmiddels zijn we meer dan 20 posts verder en is de serie uitgegroeid tot een persoonlijke en maatschappelijke beschouwing op de huidige tijd. Waarbij Jan zichzelf niet buiten schot laat.

In dit gesprek staan we stil bij die rol van elder en hoe we die in zouden kunnen vullen, Jans ervaring in 30 jaar mannenwerk en wat volwassen mannelijkheid nou precies is. Maar we staan ook bij Jans vaderschap en hoe dat zich heeft ontwikkeld, want Jan is ook vader van een dochter van 17 jaar oud.

‘Door het contact te maken met mijn voorouders voel ik me ingebed in een groter geheel. Ik heb het gevoel dat ik in een lijn sta. Ik ben deel van het grote verhaal dat wij als mensen leven. Dat kan ik overal voelen en dat ontroert me.’ – Jan Roelofs

In het interview hebben we het over:

• hoe Jan 30 jaar geleden in aanraking kwam met mannenworkshops
• hoe de relatie tussen Jan en zijn vader verbeterde na zijn eerste workshop
• het verschil tussen de eerste workshops en de workshops nu
• de balans tussen doen en voelen, mannelijk en vrouwelijk
• waarom Jan zijn eigen rolmodel is
• de relatie met je moeder en waarom je die goed moet onderzoeken
• de diepgewortelde angst van mannen voor vrouwen
• de relatie tussen Jan en zijn eigen moeder
• het spanningsveld tussen lust en liefde
• hoe we voorbij de dynamiek dader-slachtoffer stappen, juist tussen mannen en vrouwen
• waarom Jan en Ton van der Kroon in 2017 met mannenwerk
• de dynamiek tussen Jan en Ton in de mannenworkshops
• de afwezigheid van wijze oude mannen in onze maatschappij
• hoe een medicijnman uit Noord-Amerika Jan op zijn eigen taak als elder wees
• de rol van elders in traditionele samenlevingen
• je voorouders een plek geven in je dagelijks leven
• verwachtingsvol leven, juist als je ouder wordt
• informatie-overload en de omschakeling naar een andere manier van waarnemen
• hoe we de samenleving veranderen zonder de verbinding met elkaar te verliezen
• hoe Jans vaderschap zich heeft ontwikkeld de afgelopen tijd
• het vieren van de eerste menstruatie van je dochter
• de voordelen van vader worden als je ouder bent

‘Een van de redenen waarom we de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen op zoveel gebieden niet goed voor elkaar krijgen is dat de meeste mannen diep van binnen doodsbang zijn voor vrouwen. Dat weten ze niet, ze willen het niet weten en ze mogen het niet weten.’ – Jan Roelofs

Erica Rijnsburger heeft een ontzettend breed werkterrein dat zich al meer dan 30 jaar uitstrekt van persoonlijke begeleiding en coaching tot bewustzijnstrajecten bij bedrijven en organisaties in binnen- en buitenland. Ze schreef de boeken Verborgen Wijsheid, Non-duale Wijsheid – jezelf en anderen coachen voorbij de grenzen van de psychologie. En binnenkort verschijnt haar nieuwe boek Vijftig Tinten Gewaarzijn. Ook verzorgt Erica meerdaagse retraites – in Nederland en daarbuiten. En dan zijn er ook nog de ademsessies en ademdagen, waar ik Erica heb leren kennen.

De kern van haar werk is de bewustzijnsleer waarin je de werkelijkheid om je heen onderzoekt. Wie ben ik? Wat gebeurt er om me heen? Wat zijn mijn gedachten en overtuigingen? Wat is mijn werkelijke of ware zelf? Zoals Erica het zelf zegt: het doel van een begeleidingstraject is niet jezelf verbeteren, maar juist het ontdekken van wie je werkelijk bent.

In haar werk combineert Erica tal van leerscholen, invloeden, filosofieën, wijsheden uit verschillende culturen. Dat varieert van non-dualiteit, tantra tot psychologie en spiritualiteit. Al die kennis en ervaring staat vervolgens ten dienste aan een bijzonder heldere blik – en zoals ik het zelf heb ervaren – een groot gevoel voor humor en zoeken naar het plezier in het contact tussen mensen.

In dit gesprek, waar ik ontzettend naar uit heb gekeken, staan we stil bij hoe wij als mensen dichter bij ons ware zelf kunnen komen en wat dat ware zelf dan precies is. We gaan het hebben over het herkennen van gedachten en overtuigingen en wat je daaraan hebt. Niet alleen voor jezelf, maar ook richting je kinderen. We het hebben over de kracht van ademwerk – waar ik zelf sinds vorig jaar ook helemaal ingedoken ben. Natuurlijk staan we stil bij kinderen opvoeden. En we hebben zelfs nog tijd om het uitgebreid te hebben over seksualiteit en relaties.

‘Soms krijgt je kind een ‘nee.’ Maar wij vinden een ‘nee’ niet leuk om te geven of om te krijgen. Wat wij onze kinderen te leren hebben is dat er een ‘nee’ is en dat er dan nog steeds van je gehouden wordt.’ – Erica Rijnsburger

In het interview hebben we het over:

• waarom ademwerk zo’n krachtige tool is voor transformatie
• hoe traumaverwerking plaatsvindt in je brein
• hoe persoonlijke ontwikkeling optimaal verloopt
• het verschil tussen oosterse en westerse kijk op bewustzijnsontwikkeling
• wat het ego of het ‘ik’ nu precies is
• het verschil tussen overleven en leven
• de ene vraag die zorgt dat je uit het niets doen raakt en weer in beweging komt
• de innerlijke criticus en hoe je daar op een constructieve manier naar kunt luisteren
• de plek van het niet weten en waarom je daar juist moet zijn
• de beste vraag om te stellen als iemand in een burn-out terecht is gekomen
• waarom non-dualiteit zo leuk is
• waarom humor en de innerlijke criticus niet samen gaan
• hoe je omgaat met tegenstrijdige wensen in een relatie
• waarom het zo bedreigend is als je partner zich aangetrokken voelt door iemand anders
• hoe je je puberkind benadert als hij of zij bot is
• Erica’s kijk op opvoeden en wat kinderen nodig hebben
• hoe je een conflict met je kind wél en goed oplost
• het ontmantelen van je eigen overtuigingen
• snappen dat je ook je onhandige gedrag voortkomt uit ‘het goed willen doen’
• omgaan met irritaties in liefdesrelaties
• grensoverschrijdend seksueel gedrag en wat daar mis gaat in onze maatschappij
• wat zijn de vragen die we ons moeten stellen over seksualiteit
• wat volgens Erica de essentie van vrijen of ‘making love’ is
• wat we onszelf en onze kinderen zouden moeten leren over seksualiteit
• hoe je ook in een langere relatie een vervullende seksualiteit kunt beleven
• hoe je kinderen liefdevol begrenst
• ‘goed genoeg’ zijn als ouder

‘Een conflict tussen jou en je kind gaat vaak over wat jij lastig vindt in een bepaalde situatie. Als je dat erkent, dat het probleem bij jou ligt, verzacht dat het hele veld. De erkenning haalt de angel uit het conflict. – Erica Rijnsburger

Jürgen Peeters schreef het boek met de opvallende titel ‘Kinderen zijn geen puppy’s’. Vanaf zijn eerste baan als docent op een basisschool is Jürgen gefascineerd door kinderen aan te zetten tot gewenst gedrag zonder ze te manipuleren. Hoe maak je jezelf en wat je vertelt zo interessant dat kinderen je volgen, niet omdat ze moeten, maar omdat ze dat willen? Jürgen stapte van het onderwijs over naar de jeugdzorg en werd uiteindelijk psychotherapeut. Jürgen introduceerde de ‘Aware Parenting’-methode van de beroemde Amerikaanse psychologe Aletha Solter in België. Ook geeft hij stress/burnout- en leiderschapstrainingen bedrijven.

Al die ervaring van die Jürgen de afgelopen 25 jaar in het contact met ouders en kinderen heeft opgedaan, inclusief wat hij zelf als vader heeft meegemaakt sinds zijn oudste 20 jaar geleden werd geboren, heeft Jürgen gebundeld in een overzichtelijk boek: ‘Kinderen zijn geen puppy’s’ De ondertitel van het boek is ‘de kracht van zelfsturing in opvoeding’. De kern van het boek is hoe je als ouder voorbij de korte-termijn-gedragscontrole gaat en je gaat focussen op de ontwikkeling van je kind op de langere termijn.

In het vorige interview met Jürgen – een van de best beluisterde afleveringen van de Praktijkvader Podcast – hebben het uitgebreid gehad over dat boek en hoe je opvoedt zonder straffen of belonen. Drie jaar later gaan we in deze aflevering verder met dat belangrijke gesprek en beantwoorden we ook vragen van lezers. We hebben het opnieuw over opvoedthema’s als afgestemd ouderschap, democratisch opvoeden, straffen/belonen en we gaan verder in op wat wij als ouders te doen hebben omdat mogelijk te maken.

‘In de manier waarop wij leven – zeker sinds corona – neemt de stress alleen maar toe. En dat zet ouders, kinderen, leerkrachten onder grote druk. We zitten continu in een fight, flight of freeze-modus. Afgestemd of verbindend opvoeden wordt dan onmogelijk. – Jürgen Peeters

In het interview hebben we het over:

• waarom hechting de basis van een goede opvoeding is
• wat Jürgen verstaat onder afgestemd opvoeden is en hoe dat verschilt van zelfsturing
• waarom je echt nooit meer mag zeggen dat een kind opvoeden hetzelfde is als een puppy trainen
• hoe onverwerkte trauma’s het opvoeden van kinderen negatief beïnvloeden
• het vergroten van de pedagogische ruimte en hoe je dat doet
• waarom kinderen – ook pubers – het fijn vinden om in je buurt
• waarom efficiëntiedenken in de opvoeding rampzalig is
• wat Jürgen verstaat onder zelfsturing in de opvoeding
• hoe je de eigenheid van je kind ontdekt en stimuleert
• het misleidende van het begrip ‘onvoorwaardelijk opvoeden’
• hoe je voorkomt dat je de manier van opvoeden van je ouders herhaalt
• pleasegedrag herkennen en ombuigen
• wat je kunt doen als je kind je afwijst – van peuter tot puber
• hoe je anderen ‘warm maakt’ voor een meer bewuste en afgestemde manier van opvoeden, ook als ze vast houden aan meer autoritaire opvoedstrategieën
• wat de effecten zijn van afgestemd opvoeden op puberkinderen
• hoe het onderwijs beter en afgestemder om zou kunnen gaan met leerlingen en wat daar voor nodig is
• de mythe van multitasken
• waarom leerkrachten niet per se blij zijn met kinderen die afgestemd zijn opgevoed
• waarom huiswerk op de basisschool volkomen onnodig en contraproductief is voor kinderen, leerkrachten en ouders
• van lijden met lange ij naar leiden met korte ei
• waarom we dingen blijven doen die niet nuttig zien en te weinig opgeleverd hebben
• stilstaan bij wat echt essentieel is
• de gesprekken die Jürgen in de coronatijd met zijn vader voerde
• het pedagogische midden en verbinding maken voorbij ieders mening

‘Hou je van je kind? Of hou je van het beeld dat je maakt van je kind? – Jürgen Peeters