De Praktijkvader

Marianne Vanderveen-Kolkena is al bijna 30 jaar een stille, maar aanwezige kracht in de wereld van bewust en betrokken ouderschap. Ze begeleidt vanuit haar eigen praktijk en diverse organisaties al jarenlang gezinnen op het gebied van borstvoeding en hechting van baby’s en kinderen. Tegelijkertijd levert ze met blogs, artikelen en lezingen een belangrijke bijdrage aan bevorderen van de kennis van professionals in de zorg over het belang van borstvoeding en een veilige hechting. Haar inzet voor het verbeteren van de landelijke huilrichtlijn en de landelijke slaaprichtlijn die onder andere door consultatiebureaus worden gebruikt, heeft er mede toe geleid dat gangbare adviezen als ‘laat je baby gewoon een tijdje huilen’ op basis van wetenschap ontkracht zijn.

Marianne vertaalde een aantal opvoedboeken, waaronder één van mijn lievelingsboeken over omgaan met baby’s: Veilig samen slapen met je baby van James McKenna, dat onlangs in een geheel vernieuwde en uitgebreide editie verschenen is bij uitgeverij Samsara.

Maar Mariannes blikveld is veel breder dan alleen de babyfase van kinderen. De afgelopen jaren heeft Marianne veel onderzoek gedaan naar hoe trauma’s bij kinderen ontstaan en hoe wij dat als ouders kunnen voorkomen. Een belangrijke termen die ze introduceert is: adult supremacy: het domineren van kinderen door volwassen op een schadelijke manier. Ook de term adverse childhood experiences (ingrijpende, ongunstige ervaringen in de kindertijd) zal voorbij komen in het interview.

Kortom, Marianne weet zowel uit de praktijk als begeleider als vanuit de wetenschap wat een veilige omgeving voor baby’s en kinderen is. Maar Marianne is ook moeder van vier volwassen dochters en oma van vijf kleinkinderen. Dus ook die praktijk kent ze van binnen en buiten. We gaan het in dit gesprek hebben over hoe je als ouder een optimale, veilige plek creëert voor je kind. Het gaat over hechting, borstvoeding, samen slapen, verslavingen en je eigen kindertijd onder de loupe nemen. En dat is allemaal ook interessant als je inmiddels geen baby’s of peuters meer in huis hebt.

‘Kinderen gedijen op warme, zorgzame relaties, op ware liefde en oprechte aandacht. Voor volwassenen geldt dat trouwens ook, dus een scherpere focus op hechte relaties ondersteunt de vorming van veerkrachtige individuen en bloeiende gemeenschappen.’ – Marianne Vanderveen-Kolkena

In het interview hebben we het over:

• wat hechting precies is en wanneer een kind veilig of onveilig gehecht is
• waarom het zo belangrijk is dat een kind – en volwassenen – zich veilig voelen
• vier overlevingsstrategieën en hoe die ons lichaam en brein beïnvloeden
• hoe je als ouder een veilige omgeving voor je kind creëert
• waarom het zo belangrijk is je eigen gedragspatronen met compassie te onderzoeken
• waarom please-gedrag voor een kind functioneel kan zijn
• waarom jezelf onderdrukken – of jezelf hebben moeten onderdrukken – tot depressie kan leiden
• waarom stress je immuunsysteem letterlijk aantast
• waarom voor Marianne borstvoeding veel meer is dan alleen voeding
• de kracht van oxytocine en waarom veiligheid en verbinding zo belangrijk zijn voor de productie van dit hormoon
• waarom borstvoeding fysiologisch gezien geen keuze is
• de belangrijke vragen die we onszelf zouden moeten stellen als het gaat over onze kinderen
• hoe we als volwassenen omgaan met mensen die hun stem niet – of niet goed – kunnen laten horen
• het belang van stilstaan bij overgangsfases in het leven en beseffen dat elke overgang een proces is
• hoe je jezelf een goede start als ouder geeft
• waarom het zo belangrijk is dat je kind zich echt gehoord en gezien voelt
• wat je zou moeten weten over met je kind in één bed slapen, ook als je het helemaal niet van plan bent
• waarom het voor een kind gezond is om dichtbij de ouders te slapen
• hoe je voor een fysiek veilige slaapomgeving zorgt
• het wederkerige proces tussen borstvoeding en samen slapen en de voordelen voor vaders
• waarom het eigenlijk onlogisch is dat wij als ouders meestal bepalen wat goed is voor onze kinderen
• wat adult supremacy is en je je hiervan bewust moet zijn als ouder
• ongemakkelijke kennis en waarom we er toch niet omheen kunnen
• waarom bijna elke verslaving terug te brengen tot vroegkinderlijk trauma
• hoe kinderen veerkracht ontwikkelen en wat je daarin als ouder te doen hebt
• de druk op jonge ouders die gezin en werk willen combineren en waarom dat vaak haaks staat op wat kinderen nodig hebben
• waar Mariannes fascinatie voor hechting en een veilige kindertijd vandaan komt
• hoe de woorden die we kiezen tot angst kunnen leiden en waarom angst ons ziek maakt
• Mariannes werk voor huil- en slaaprichtlijnen en waarom ook professionals betere vragen zouden moeten stellen over de behoeftes van het het kind

‘Een situatie waarin de belangen van de volwassene meestal zwaarder wegen dan die van het kind, frustreert de ontwikkeling van een krachtig empathisch vermogen bij het kind. – Marianne Vanderveen-Kolkena

ga verder naar het interview!

Daan Kloeg maakte het prachtige survivalboek voor jong en oud: De Yukon Vuurman. Ik las het deze zomer in één ruk uit en vond het ontzettend jammer toen het uit was. In dit boek vertelt Daan het verhaal vertelt van een jongen van 15 jaar die na een kano-ongeluk wekenlang moet zien te overleven in de wildernis van Noord Canada.

Het is een spannend boek én een survivalgids ineen, want alle technieken die hoofdpersoon Erik toepast om te overleven – van vuur maken en een onderbak bouwen, tot vissen vangen en herten schieten – worden stap voor stap uitgelegd in het boek. En de prachtige tekeningen van Paul Oole maken het helemaal af. Het is een tijd geleden dat ik zo enthousiast was over een jeugdboek.

Maar Daan is in de eerste plaats helemaal geen boekenschrijver. Hij is bioloog, fotograaf, journalist en wereldreiziger. Zijn fascinaties brachten hem op vele plekken van de wereld. Natuurlijk bezocht hij zelf Noord Canada met de kano. Maar hij peddelde ook in Siberië. En wat hem fascineert legt hij vast met de camera. Twee jaar terug reed hij met een 4×4 naar Mongolië om daar de mensen en de omgeving waarin ze leven vast te leggen. Zoals hij zelf zegt: ‘ik wil de mensen laten zien hoe mooi de wereld is, maar ook hoe verschrikkelijk de wereld soms kan zijn…’ Die verschrikking is terug te zien in het prijswinnende boek ‘Silent Witnesses’. In dit boek laat Daan de bewoners van het gebied zien waar eind jaren tachtig de ramp met de Chernobyl kerncentrale plaatsvond.

En Daan is vader van twee – inmiddels volwassenen – zonen. Met zijn zonen ging hij ook op reis onder andere op kanotocht in Alaska. En op de 35.000 kilometer reis naar Mongolië reisden zijn zonen ook een deel mee. De Yukon Vuurman schreef hij ook om kinderen te stimuleren meer naar buiten te gaan en de natuur en het avontuur weer op te zoeken. Kinderen zitten te veel binnen terwijl contact met de natuur goed is voor je motoriek, creativiteit en denkvermogen. Ga mee naar buiten, schrijft hij op zijn website, er is niets mooier dan dat.

In dit gesprek hebben gaan we het natuurlijk hebben over Daans reizen, het boek de Yukon Vuurman en zijn fascinatie voor de natuur. Maar ook staan we stil bij het vaderschap en hoe Daan zijn eigen kinderen heeft meegenomen in die fascinatie voor reizen en natuur. En natuurlijk gaan we het hebben over hoe je kinderen – en jezelf – stimuleert om er meer op uit te trekken.

‘De natuur is zo’n essentieel onderdeel van ons leven. Wij zijn onderdeel van die natuur. Ik wil dat kinderen weten wat het verschil tussen een beuk en een eik en tussen een reiger en een eend. Ik wil dat kinderen naar buiten gaan en gefascineerd worden door die natuur.’ – Daan Kloeg

In het interview hebben we het over:

• hoe je een avontuurlijke kanotocht in de wildernis met kinderen voorbereidt
• wat Daan meemaakte met zijn zonen van 10 en 12 tijdens die kanotocht
• de problemen die ze tegenkwamen op de tocht
• de 4×4 tocht door Azië die hij met zijn vrouw en volwassen zonen maakte
• Daans drijfveer om steeds weer op reis te gaan
• wat je doet als je auto stuk gaat tijdens je rit in onherbergzame gebieden in Iran
• wat Daan over zichzelf en de wereld heeft geleerd tijdens zijn reis in Azië
• hoe Daans passie voor de natuur en fotografie ontstond toen hij jong was
• hoe je een muskusos in de bergen perfect op de foto krijgt
• waarom Daan het boek De Yukon Vuurman schreef
• waarom het belangrijk is dat een kind het verschil weet tussen een eend en een reiger
• de magie van zelf vuur maken
• de survivaltechnieken die Daan in het boek beschrijft
• alle dieren die Daan in het boek verwerkt heeft en die hij ook gezien heeft tijdens zijn eigen tochten
• Daans fascinatie voor de cultuur van de Native Americans en het idee dat alles met elkaar verbonden is
• wat ouders zelf kunnen doen om hun kinderen meer buiten te laten spelen
• waarom Daan in de verboden, radioactieve zone in Chernobyl een fotoproject heeft gedaan
• waarom mensen daar weer zijn gaan wonen – ondanks de straling – en wat Daan met die mensen heeft meegemaakt
• het goede willen doen, ook al is je bijdrage misschien klein
• het prentenboek ‘Kleine Bever en echo’
• hoe je het beeldschermgebruik van je kind zou kunnen beperken
• hoe het is om op je 14e naar Zuid-Frankrijk fietsten
• de ‘sportvakantie’ die Daan met zijn zonen ondernam: in 7 dagen zoveel mogelijk sporten doen
• de avonturen die Daan nog op zijn lijstje heeft staan
• hoe belangrijk het is om rust te vinden in het hectische leven van alledag

‘Eén op de vijf kinderen komt nooit in het bos. En dat is zo jammer. Ouders moeten er meer op uittrekken met hun kinderen. En dan niet zo’n saaie paaltjeswandeling, maar maak er iets leuks van. Ouders moeten het voorbeeld geven.’ – Daan Kloeg

ga verder naar het interview!

Deze aflevering is een beetje anders dan anders, want de rollen worden omgedraaid. In plaats van dat ik een inspirerende gast interview, werd ik zelf geïnterviewd. Lars Limburg en Thyme van Beuken zijn twee jonge pedagogen die in hun podcast Pedagogisch Verantwoord op zoek gaan de juiste manier van opvoeden. Elke aflevering staat in het teken van een opvoedingsthema dat in de maatschappij leeft. De podcast is geschikt voor iedereen die geïnteresseerd is in opvoeden, bekeken vanuit de theorie, vertaald naar de praktijk. 

In het voorjaar van 2020 kwamen Lars en Thyme langs in de Pelmolen in Beek om mij te interviewen over vaderschap, de vadertrainingen, kinderen opvoeden en wanneer je nu een goede vader bent. Een fijn gesprek van ruim een half uur, dat ik ook zeker de moeite waard vind om hier te delen. Check ook vooral de andere afleveringen van de Pedagogisch Verantwoord Podcast op www.pedagogischverantwoord.nl en onder Pedagogisch Verantwoord op alle podcast-apps. Ik wens je veel luisterplezier.

‘We moeten stoppen onszelf en elkaar op te leggen dat we het altijd moeten weten en dat we altijd strek moeten zijn. We zijn niet altijd sterk. En als we dat aan onze kinderen laten zien, dan weten zij dat ze ook niet altijd sterk hoeven te zijn.’ – Jeroen de Jong

In het interview hebben we het over:

• wat de rol van de vader is in de huidige tijd
• hoe je je vaderrol invult nu er minder vaststaande referentiekaders zijn
• hoe je jezelf betere vragen stelt over jezelf en je vaderschap
• wat er gebeurt in de vadertrainingen
• de valkuil van dingen willen fixen
• de kracht van kwetsbaarheid
• de relatie met je eigen ouders
• eigenaarschap nemen over alles wat er in je leven gebeurt en gebeurd is
• hoe je je het beste kunt voorbereiden op de komst van je kind
• de stap van prins naar koning
• dienstbaar zijn aan iets dat groter is dan jijzelf
• de problematiek van gebroken gezinnen en hoe je mensen ondersteunt
• waarom er niet één algemene vaderschapscursus moet komen
• het gewoon maken van het gesprek over vaderschap en opvoeden
• hoe oudere mannen jongere mannen kunnen ondersteunen in het vaderschap
• verbale en fysieke agressie naar je kinderen
• stoppen met oordelen over andere ouders

‘Ik vind het mooi als het moeilijk wordt in de trainingen. Als we bij de pijnpunten komen. Als we komen bij waar het echt over gaat.’ – Jeroen de Jong

ga verder naar het interview!