Er bestaan geen goede boeken over opvoeden.
Er zijn weliswaar boeken vol geschreven over gewenst gedrag, beloningssystemen, conditioneren, het strafmatje etc. Die boeken kun je lezen en toepassen. Dan krijg je misschien een kind dat inderdaad luistert, zich netjes gedraagt in het restaurant en oma en opa altijd een kus geeft. Dat klinkt prettig, maar je hebt grote kans dat dit aangeleerde gedrag niet meer zo makkelijk af te leren valt. Zodat je kind in de puberteit misschien moeite heeft met zijn eigen verantwoordelijkheid nemen, zelf een weg zoeken in het leven en onafhankelijk van anderen in het leven te staan. Terwijl je hem juist wilde grootbrengen tot een zelfverzekerde en eigenzinnige volwassene. Jammer.
Kinderen doen wat je doet en niet wat je zegt. Als jij wilt dat je kinderen opgroeien tot empathische, zorgzame, onafhankelijke volwassenen, dan zul je dat zelf voor moeten leven. En je zult alles wat je denkt te weten over opvoeden over boord moeten gooien. Alle overtuigingen die je van je familie en je omgeving hebt meegekregen, verdienen op zijn minst een kritische revisie. En je zult met een open blik moeten kijken naar je kind. Wat heeft hij op welk moment nodig? De ene keer is de huilbui na een gestoten knie opgelost met een knuffel en een pleister, de andere keer is de pijn aan diezelfde knie een ontlading van een veel groter verdriet en helpen zelfs die mooie berenpleisters niet meer.
Maar dat er geen goede opvoedboeken zijn, betekent niet dat er helemaal geen goede boeken zijn. Ik heb zelf de afgelopen 12 jaar ook gezocht naar inspiratie en antwoorden. En die heb ik gevonden. Alleen niet altijd op voor de hand liggende plekken. Die boeken heb ik hier op een rijtje gezet. 10 boeken die gaan over voorleven, luisteren naar je kinderen en ook over hoe jij die volwassen onafhankelijke en eigenzinnige vader wordt, die je kinderen zo hard nodig hebben. Lezen is volledig op eigen risico – grote kans dat de boeken je leven totaal op de kop zetten 😉
1. De terugkeer van de koning – Ton van der Kroon
Ton van der Kroon was de eerste die ik las toen ik op zoek was naar informatie over vaderschap. De vraag ‘hoe ben je een goede vader?’ vertaalt hij naar ‘wanneer ben je een volwassen man?’. Aan de hand van verhalen, mythes en films bespreekt hij aspecten van mannelijkheid en legt hij uit waarom het zo belangrijk is dat de stap van jongen naar man bewust wordt gemaakt. Dit boek was en is de basis voor mijn eigen zoektocht naar volwassen mannelijkheid en authentiek vaderschap.
2. De kracht van echte mannen – David Deida
Dit boek staat vol met korte hoofdstukken die gaan over hoe je als man omgaat met jezelf, je verlangens, je behoeften, je partner, je werkt, je ouders etc. In ferme en duidelijke taal maakt Deida duidelijk dat je zelf verantwoordelijk bent voor jouw leven. Hij spoort je aan dichter bij je verlangen en je missie te komen. Wat heb jij te doen in dit leven? En hoe ga je dat doen? Praktisch en helder. Net als Ton van der Kroon is David Deida erg ervaren in het werken met mannen.
3. Geweldloze communicatie – Marshall Rosenberg
Geweldloze communicatie is voor mij een onmisbare manier om in de relatie met je partner en je kinderen open en eerlijk naar elkaars soms botsende behoeftes te luisteren. De essentie is dat je je uitspreekt op een hele pure manier. Je zegt wat je waarneemt, wat je voelt en wat je nodig hebt. Zonder dat je iets bij de ander neerlegt. Niets van ‘jij altijd me je (vul maar in)’. Maar veel meer ‘ik hoor dat je vaker wilt sporten, dat raakt me in het gevoel dat ik alleen voor de kinderen moet zorgen en ik heb nodig dat we daarin samen kijken naar wat goed is voor ons gezin.’
4. Met kinderen groeien – Myla en Jon Kabat-Zinn
Een boek van de grondleggers van de mindfullness. Het is dik, maar het leest heel fijn. Vanui het idee ‘je kinderen zijn je zenmeesters’ beschrijft het echtpaar Kabat-Zinn over hun eigen ervaringen als ouders. Heel veel – uiteraard – over in het moment zijn en bewuste aandacht. Maar ook over je eigen verwachtingen als ouders. Wat wil jij bereiken als ouder, wat verwacht je van je kind? En hoe kun je dat weer los laten en terugkeren naar wat iedereen in dit moment nodig heeft. Je wordt helemaal rustig als je dit leest.
5. Daantje de wereldkampioen – Roald Dahl
Zolang nog niet iedereen dit boek gelezen heeft, blijf ik het onder de aandacht brengen. Als er één vader vanuit zijn hart voorleeft, is het de vader van Daantje. Sleutelen aan auto’s, de natuur in, je eigen verlangen volgen en ga maar door. Een inspirerend voorbeeld voor iedere vader. En je kunt het ook voorlezen. Dan sla je twee vliegen in één klap.
6. De taal van huilen – Aletha Solter
Ik las dit boek voordat onze oudste geboren werd en het was een eye-opener. Ik kom uit een omgeving waar al snel wordt gezegd dat je baby’s moet laten huilen en/of er een speen in moet stoppen. Wat Solther schrijft over de communicatie via huilen en spenen als controlepatroon als onderdrukking van pijn en verdriet, kwam meteen binnen. Ik snap nu niet meer dat ik dit ooit nieuw voor mij was. Als nog ergens de overtuiging bij je zit dat je baby’s kunt verwennen of dat ze je met huilen manipuleren, lees dit boek dan. Dat geeft je het laatste zetje in de goede richting.
7. Op zoek naar het verloren geluk – Jean Liedloff
Een klassieker en veelgelezen door iedereen die iets heeft met attachment parenting of natuurlijk ouderschap. Liedloff woonde een tijdje bij een indianenstam in Zuid-Amerika en verbaasde zich over hoe natuurlijk men daar met kinderen omging. Ze vertaalde dat in het ‘continuüm-concept’. Ze gaat er van uit gaat dat je als baby vanuit evolutionair oogpunt gezien geboren wordt met een aantal verwachtingen, je continuüm. Voldoen aan deze verwachtingen is essentieel voor het welzijn van het kind. Onder deze basisverwachtigen vallen onmiddellijk contact met de moeder na de geboorte, borstvoeding op verzoek, gedragen worden, slapen bij de ouders, snel reageren op signalen. Een warm bad voor iedere buiten-de-kaders-ouder.
8. ‘In de naam van de vader’ – Marleen Heylen
Marleen Heylen maakt een uitvoerige studie over de relaties tussen vaders en zonen, die ook voor vaders met dochters goed te lezen is. Ze gaat op zoek naar een tegenwicht voor het beeld van de afwezige vaders die terug te vinden zijn in verhalen en wetenschappelijke literatuur. Die zoektocht levert veel verhalen op, zowel uit boeken als uit studies als uit de praktijk. Een fijn boek dat ook gaat om hoe het is om vader te worden. Bespiegelend, soms poëtisch en met heel veel boeken die je meteen wilt gaan voorlezen.
9. De kracht van kwetsbaarheid – Brené Brown
Eigenlijk maakt het niet veel uit welk boek van Brené Brown je leest. Al kijk je alleen maar haar Ted-talk op Youtube. De kern van haar boodschap is dat als je kwetsbaar durft te zijn, je in je kracht komt. En die schijnbare tegenstelling ontleed ze met veel onderzoeksgegevens, mooie verhalen en een heldere pen. Voor veel mannen is dit een belangrijke boodschap, omdat we zo vaak worstelen met hoe we die kwetsbaarheid inzetten. We willen niet te soft zijn, maar ook niet macho-hard. Brown laat zien dat kwetsbaarheid niets met soft te maken heeft. En dat alleen als je kwetsbaar durft te zijn, als je durft je te laten raken door iets of iemand, er echt contact plaats kan vinden. Tussen jou en je kind of tussen jou en je partner. Tegelijkertijd is het een hart onder de riem voor iedereen die zijn eigen weg gaat. ‘It is not the critic that counts (…) The credit belongs to the man who is actually in the arena.’ Jij dus.
10. Opvoeden in een gestoorde wereld – Jan en Eugenie van Ruitenbeek
De ondertitel van dit waanzinnige, fantastische en radicale boek luidt ‘hoe haal je de negativiteit uit jezelf, je relatie en je kind.’ Geïnspireerd door Eckhart Tolle en Barry Long laten Jan en Eugenie van Ruitenbeek zien hoe bizar onze maatschappij in elkaar zit en wat voor bizarre verwachtingen we onszelf en onze kinderen opleggen. Dat inzicht is het vertrekpunt op een reis die gaat over hoe je de liefde kunt laten stromen in je gezin. Hoe je de strijd in jezelf, de concurrentie tussen jou en je partner en het dreinen en zeuren van je kinderen om kan buigen naar iets moois: het gezin dat je zo graag zou hebben. Dat geen gemakkelijke weg. Dit boek is dan ook vooral voor degenen die bereid zijn om zoals de schrijvers zelf zeggen ‘wakker te worden’ en de volledige verantwoordelijkheid over hun leven te nemen.
Met de lijst hierboven kun je jaren zoet zijn. Waarschijnlijk heb je er al een paar boeken van bekeken of gelezen. Een echt opvoedboek zit er niet tussen. Geen lijstjes met als mijn kind zo oud is, dan kan het dit en dit. Maar stuk voor stuk zijn het inspirerende en confronterende boeken die je verder gaan brengen. Wat je pad in je vaderschap ook is.
En dan is er nog eentje. Een boek dat net verschenen is en waarvan ik had gewild dat het er was geweest toen ik bijna 12 jaar geleden voor het eerst vader werd. En ja, ik ben bevooroordeeld, want ik heb er zelf aan meegewerkt. Maar ik ben er ook ontzettend trots op. Het handboek voor alle buiten-de-kaders-ouders is er!
11. Opvoeders en huttenbouwers – Kiind Magazine
Tientallen artikelen, honderden prachtige foto’s en 250 bladzijden dik is het ‘boektijdschrift’ van Kiind Magazine. Je vind er artikelen over voorleven, voeding, baby’s, vuurstoken, belonen en straffen. Echt van alles. Prachtig vormgegeven en met een opgewekte ‘we doen het gewoon’-toon, mag dit boek niet ontbreken op deze lijst. Mocht het even niet zien zitten, met dit boek vind je je plezier in het grootbrengen van je kinderen gegarandeerd weer terug.
Alle boeken kun je ook bestellen via Youbedo. Zelfde prijs, zelfde verzendkosten, alleen gaat 10% van de opbrengst naar een goed doel van jouw keuze! ‘Opvoeden in een gestoorde wereld’ bestel je via 1MiljoenBoeken.
Heb jij ook een boek dat je ontzettend heeft geïnspireerd in je vaderschap? Laat in een reactie hieronder weten welk boek dat is. En waarom het je inspireerde. Ik ben erg benieuwd!
Warme groet!
Jeroen | De Praktijkvader
Geweldige boekentips Jeroen! Alleen de diverse beschrijvingen al, geven eye openers en stof tot nadenken. Dat belooft wat, als de boeken daadwerkelijk gelezen worden. Zal er zeker een of meerdere (alle?) titels van aanschaffen.
Dank je !
Sympathieke groet,
Patrick
Mooie lijst, leuke mix van diepgang, inspiratie en zelfs een kinderboek van een van mijn favoriete auteurs: Roald Dahl.
Waar ik zelf veel aan heb gehad als vader is How to talk 2 kids van Adele Faber. En ook het vervolg daarop, dat gaat over ruzie en rivaliteit tussen kinderen en wat je daaraan kan doen als ouder. Ik weet even niet hoe dat tweede boek heet. Beide boeken zijn heel leerzaam, ik pas dit bijna dagelijks toe. Het werkt, ik heb een beter contact met mijn kinderen sinds ik dit doe. Als ze driftig zijn raken ze eerder gekalmeerd, als ze huilen raken ze eerder getroost.